Så var endeleg duket for breundervisning for B2 friluftslivskullet. Dette var noko eg hadde verkeleg gledet meg til, og eg må seie at
brevandringa var verkeleg fantastisk.
Målet med turen var at me skulle få ei innføring i brevandring på blåis. Me ville gå igjennom korleis me skulle bruke
utstyr og kunnskap til redninger frå sprekk på blåis. Med denne innføringa
ville me vere i stand til å gå på enkle breer i Norge saman med andre med
tilsvarande bakgrunn.
Hugser du «Severin Suveren» som var på tv på slutten av 1980-talet og
byrjinga av 90-talet? Han snudde akkurat i tide og sa "flaks" kvar gang (Redaksjonen Ut.no, 2012) . Fjellvett regel
nummer 8, "vend i tide, det ingen skam å snu" vert aktuelt i dette innlegget (Horgen, 2010, s. 45) . Eg kjem til å ta
for meg alpine farer, noko som vart aktuelt for oss allereie den første dagen.
 |
| Bilete 1. Nigardsbreen i morgonsol, 17.09.13. Foto: Morten André Tryti |
Det er ulike veger å kome seg inntil breen. På mandagen stoppa min gruppe ved brua som går over til venstre sida for breen. Går ein innpå breen frå ventre sida, vil ein gå inntil og langs fjellsida. Me stod ved brua og vurderte fjellsida. Me vurdert om det ville vere forsvarleg å gå brua og innpå breen frå den sida. Me bestemte oss for å ikkje krysse elva. Me snudde og gjekk heller mot midten av breen. Vassføringa var ganske stor i frå breportalen og av fare for steinsprang, gjekk me ikkje heilt inntil breen.
 |
| Bilete nr. 2 (16.09.13). Nigardsbreen. |
 |
| Bilete nr. 3 (17.09.13). Nigardsbreen. |
Bilete over er frå mandagen den 16.09.2013.
Legg merke til antall elver på dei forskjellige dagane.
Bilete til høgre er frå tirsdagen den
17.09.2013.
Ein av breinstruktørane hadde telt 19 elver på
mandagen i mot 5 bekker på tirsdagen på begge dalsidene på veg inn til breen.
Foto nr.2 og 3: Morten André Tryti.
Haslene (2011) har ei
overskrift til på avsnitt som heiter «De fleste
ulykkene skjer til og frå breen» (s.131). Han meiner at ein er like mykje
utsatt for skader på vegen til breen som på breen. Ein kan lett skli og tråkke
over på glatte steiner eller på berg på stien til breen. Det kan for eksempel
vere at ein ynskjer å kome seg raskt tilbake til leiren (Haslene, 2011) .
Alpine farer kan
delast inn i objektive og subjektive faktorer (Haslene, 2011) . Objektive faktorer
er faktorer som me ikkje kan gjere noko med, som for eksempel vêr, snø og kulde (Horgen, 2010) . På bre kan dei
objektive faktorene innanfor alpine farer vere; ferdsel til og frå breen,
bresprekker, isfall, vêret, snøblindheit, uaktsomheit, utstyrssvikt, dårleg
dagsform, for ambisiøs turplanlegging, panikk og dårleg samansett turlag (Haslene,
2011) .
I vårt tilfelle
utgjorde den objektive faktoren kraftig regnvêr som kunne resultere i
steinsprang. Regnvêret kan gjere at pjolterisen (øverste laget av laus is) på
breen smelter som gjer den glatt og hard (Haslene, 2011) . Da kan det vere
vanskeleg å få stegjernene og isøksen inni isen (Haslene, 2011) . Dei subjektive faktorane er våre vurderinger
av dei objektive faktorane. Den objektive og subjektive faktoren overlapper
kvarandre, og i midten dannes ulykkelsespotensialet (Attarian, 2012) . Det er her ulykker skjer.
 |
| Bilete nr.4. Stor stein foran Nigardsbreen. Foto: Morten André Tryti. |
Ein av
breinstruktørane fortalde at steinen på bilete over hadde falt ned som vist på
bilete nr.5 frå der pila starter og sprette tre ganger på berget før den landa i
elvedeltaen. Steinen som var på størrelsen med ein stor bil. Steinen hadde sprettet på berget som på bilete under, bilete nr.5.
 |
| Bilete nr. 5. Stor steinillustrasjon. Foto og teikning: Morten André Tryti. |
Vurderinga at ein ikkje skulle gå på breen den mandagen, vart
tatt av breinstruktørane allereie på parkeringsplassen. Når me stod på
parkeringsplassen såg eg at det regna mykje, men eg tenkte ikkje over på kva faktorer
regnvêret kunne medføre. På vegen inn til breen kunne me sjå fleire stader at det
fossa over med vatn og dei eroderande elvene i fjellsida. Når me hadde ein
vurdering ved brua, gjekk det litt opp for meg kva dei objektive farene faktisk kunne ville
utgjere for oss.
 |
| «Bresafari» på Nigardsbreen. Foto: Morten André Tryti. |
Ein av breinstruktørane som var kjentmann, hadde god kunnskap
om korleis forholda eigentleg var på Nigardsbreen. Han sa at det kan gå bra 999
ganger, men den eine 1000 gangen kan det dårleg. Det kan eg vere veldig einig
med. Det er derfor betre å vere sikker enn usikker. Denne turen har lært meg å
få eit meir bevisst forhold til dei objektive faktorane.
Dei objektive
faktorane har noko å seie for turen som ein skal planlegge. Å gjere gode
forberedelser på forehand er viktig. Ein kan sjekke vêrhistorikken for området
på kor mykje regn som har falt og kva for temperatur det har vert i vekene før
turen. Informasjonen kan ein samanlikne og den kan gje ein indikator på korleis
forholda er på breen. Det er også satt opp webkamera på Breheimsenteret i Jostedalen
sånn at ein kan sjå direkte bilete av korleis vêret er der. I tillegg kan ein
ringe til bremuseumet og høyra korleis forholda på breen har vert i det siste. Jo betre forberedelsar ein gjer heime i frå sofaen, jo betre turvilkår vil ein
få ute på tur. Det har eg tatt med meg frå denne turen.
Kjelder
Attarian,
A. (2012). Risk management in outdoor and adventure programs.
Scenarios of accidents, incidents and misadventures. Leeds: Human
Kinetic.
Haslene, S.
(2011). Breboka. Håndbok i
brevandring. Oslo: DNT fjellsport.
Horgen, A. (2010). Friluftslivveiledning
Vinterstid. Kristiansand: Høgskuleforlaget.
Redaksjonen Ut.no. (2012, 2 2). Fjellvettreglene
som redder liv. Henta 11 18, 2013 frå Ut.no:
http://ut.no/artikkel/1.6726466
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar